OLIWKOWSKI: Okrążanie choinki i znaki nad miastem

W okresie świątecznym miasto wpada w wiry: zakupów, mieszanej kutii, okrążania lampkami i prezentami choinek. Te ostatnie jakoś mocniej w tym czasie wycelowują w niebo. Rozgrywa się tam - na zewnętrznym torze skali makro - ważny spektakl.

Są ludzie, którzy mają umiejętność nakierowywania myśli rozmówcy ku górze. Eugeniusz Mikołajczak to fizyk i pasjonat astronomii w Inowrocławiu. Spotkany przypadkiem w centrum rozedrganego, rozwirowanego świątecznie miasta zaintrygował mnie tym, co dzieje się na orbicie oddalonej o ponad jedenaście i pół miliona kilometrów od Placu Klasztornego, na którym właśnie rozmawialiśmy. W takiej odległości przelatuje bowiem właśnie nad nami kometa 46p/Wirtanen. Perygeum jej toru (najbliższa odległość od Ziemi) przypadało 16 grudnia. To najbliższy kontakt komety z naszą planetą w cywilizowanej historii. Gdyby nie gęste i brzuchate chmury nad Inowrocławiem, widzielibyśmy ją gołym okiem w okolicach zenitu.

Jeśli wierzyć Długoszowi - odnotowano pojawienie się komety w 1315 roku. Zapewne przesądni średniowieczni inowrocławianie, stojący z zadartymi głowami na murach miejskich zastanawiali się cóż to za znak boski. Sześć lat później w kościele Św. Mikołaja w procesie papieskim ogłoszono wyrok, na mocy którego Zakon Krzyżacki miał oddać Polsce Pomorze Gdańskie. Czy kometę potraktowano jako metafizyczną antycypację?

[ZT]11262[/ZT]

Kolejny świetlny warkocz był widoczny w 1373 roku - Inowrocław zbliżał się wówczas do przełomów związanych z Władysławem Jagiełłą. W tutejszym zamku gościł on po raz pierwszy w 1393, później jeszcze odwiedził miasto piętnaście razy, w tym przynajmniej raz z miesięczną wizytą (w ważnym 1410 roku). Interpretowano boski znak zapewne jeszcze w roku 1647 (o komecie w tym roku wspomina Henryk Sienkiewicz w "Ogniem i mieczem") i to zapewne w kontekstach katastroficznych: na niebo spoglądali wówczas inowrocławianie pogrążeni w żałobie, wylęknieni i zmęczeni: w klaustrofobicznej ciasnocie murów zbierała jeszcze żniwo śmierć - zaraza i tzw. morowe powietrze. Miasto straciło połowę mieszkańców. Dzieła zniszczenia dokończyli w latach 1655-1660 Szwedzi, niszcząc m.in. zamek. O "nowym gościu dostrzeżonym niedawno na niebie" pisze też Mickiewicz w "Panu Tadeuszu" i odnosi tę rejestrację do roku 1812. Być może ta sama analogia (kometa - Napoleon Bonaparte), która zainspirowała Mickiewicza zafrapowała również dziewiętnastowiecznych mieszkańców miasta na soli. Czy faktycznie cesarz Francuzów zatrzymał się na chwilę w gospodzie przy ul. Poznańskiej?

W ostatnich dziesięcioleciach spektakularny (widoczny również gołym okiem przez kilka miesięcy) był przelot komety Hale'a-Boppa. Działo się to na przełomie lat 1996/1997. Współcześni inowrocławianie przystawali czasem w popołudniowych i wieczornych godzinach i na chwilę wychwytywali dźwięki muzyki sfer, harmonię kosmosu; nieświadomie sięgali do rezerwuaru zbiorowej podświadomości, lęków przodków.

Jeszcze nigdy "pierwsza gwiazdka" nie była tak blisko. 46p/Wirtanen zostawia za sobą nie tylko chemiczny warkocz, ale żłobi również kosmicznie tory mitów, ważnych też dla małych miast.

Bombki orbitują na drzewku. Zawieszona na czubku choinki gwiazda stabilizuje pion i wyznacza oś obrotu domowej krzątaniny. Święta fenomenalnie porządkują świat powinowactw, delikatnie dotykają tajemnicą koincydencji, ilustrują wszystko we wszystkim.