W większości przypadków rozwój technologiczny pociąga za sobą porzucanie starych rozwiązań na rzecz nowych wynalazków. Zamiast telegrafu mamy dziś światłowodowy internet, pojazdy konne zostały wyparte przez samochody, a do odczytywania czasu potrzebujemy elektronicznego lub mechanicznego zegarka, a nie promieni słońca padających na kamienną tarczę. Są jednak i takie urządzenia, które co prawda ewoluowały, ale zasada ich działania nie zmieniła się w ciągu całych tysiącleci. Należy do nich brona.
Brona jest jednym z najstarszych narzędzi rolniczych. Pod względem wieku wyprzeda ją wyłącznie pług. Pierwsze brony miały postać wiązek chrustu albo pojedynczych, dosyć grubych gałęzi lub pni młodych drzew, na których pozostawiano długie na dłoń boczne odrosty zagłębiające się w ziemię podczas pracy. Ze względu na powszechność zastosowania brony innowacje pojawiały się regularnie: zaczęto łączyć gałęzie, tworząc bardziej stabilne i wytrzymałe rusztowania (tzw. brona orczykowa), później pojawiły się osobno nabijane zęby z drewna i z żelaza (tzw. brona beleczkowa). Całkowicie żelazna brona powstała dopiero w XIX wieku. Dodatkowo wyróżniał ją znacznie efektywniejszy, zygzakowaty kształt.
Samo zadanie brony pozostało identyczne: chodzi o poruszenie wierzchniej warstwy gleby, aby rozbić skorupę, rozluźnić strukturę ziemi i w ten sposób ułatwić jej przyjmowanie wody, nawozów, ale także ziarna czy sadzonek. Przy okazji możemy też pozbyć się chwastów lub resztek roślinnych. Na początku bronę ciągnął sam rolnik, z czasem zaczął on korzystać z pomocy silnych zwierząt, by wreszcie po wielu stuleciach przerzucić się na traktor.
Wymienione wcześniej typy bron to urządzenia historyczne (choć nadal można je spotkać zwłaszcza w małych gospodarstwach na terenie mniej rozwiniętych gospodarczo krajów). Współcześnie wyróżniamy najczęściej trzy główne rodzaje bron: brony zębowe, brony talerzowe oraz brony aktywne.
Brony zębowe charakteryzują się obecnością zębów o zróżnicowanej budowie. Najczęściej stosowanym rozwiązaniem jest przesunięcie rzędów zębów względem siebie, aby tworzyły one zygzakowaty wzór. Z kolei w bronach zębowych kolczastych zęby osadzone są na tarczach. W przypadku płytkiej obróbki gleby wystarczy brona zębowa sprężynowa z niewielkimi radełkami.
Zdecydowanie największą popularnością cieszą się w polskich gospodarstwach brony talerzowe. Części potrzebne do ich naprawy znajdziesz tutaj: https://lebko.pl/czesci-maszyn/brony/talerzowe/. Swoją nazwę zawdzięczają one elementom roboczym, które mają postać wklęsłych dysków, wizualnie przypominających talerze. Tarcze nie tylko zagłębiają się w glebę i przerywają skorupę, ale także odwracają ziemię – mają zatem działanie zbliżone do pługa.
Brony aktywne napędzane są bezpośrednio z WOM ciągnika. Mogą one być wyposażone w zespoły wirników z zębami lub w belki z zębami wykonujące ruch wahadłowy. Stosowane są one zwłaszcza na ciężkich glebach, często w połączeniu z siewnikiem, z którym tworzą agregat uprawowo-siewny.
W toku pracy brona narażona jest zarówno na uszkodzenia mechaniczne, jak i na działanie niesprzyjających czynników środowiskowych (zwłaszcza wilgoć oraz kwaśny odczyn gleby czy nawozów). Z tej też przyczyny należy ona do tych maszyn rolniczych, które mogą ulegać awariom stosunkowo często. Ze względu na specyfikę użytkowania brony części najbardziej zagrożone to oczywiście zęby lub talerze (w zależności od tego, jaki typ brony posiadasz). To one przyjmują największe obciążenia, raz po raz rozcinając twardą powierzchnię gleby. Szybko ulegają zatem ścieraniu, przez co stają się coraz mniej efektywne. W niektórych przypadkach (np. natrafienie na kamień), talerz czy ząb może po prostu pęknąć.
Do tych usterek, których wystąpienia możemy się spodziewać, warto przygotować się wcześniej. To dlatego dobrze jest mieć pod ręką właśnie zęby czy talerze. Jeśli uszkodzeniu ulegnie element konstrukcyjny albo napędowy, kup go wygodnie w sprawdzonym sklepie online z asortymentem dla rolników, takim jak lebko.pl.
