1 października uruchomiono w Polsce system kaucyjny. Zgodnie ze znowelizowaną ustawą o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi w każdej gminie musi być zapewniony co najmniej jeden stacjonarny punkt odbierania od użytkowników końcowych opakowań objętych systemem kaucyjnym. 

System obejmie trzy rodzaje opakowań: butelki plastikowe do 3 litrów (kaucja to 50 groszy), metalowe puszki do 1 litra (50 gr), a także – od 1 stycznia 2026 r. – szklane butelki wielorazowego użytku do 1,5 litra (1 zł).

W praktyce w ramach systemu duże sklepy, o powierzchni powyżej 200 m kw., będą musiały pobierać opłatę, odbierać puste opakowania i oddawać klientom kaucję. Natomiast mniejsze sklepy będą pobierać kaucję, ale przystąpienie do systemu odbioru opakowań w ich przypadku będzie dobrowolne. 

Ministerstwo Klimatu i Środowiska podkreśliło, że polskie przepisy wymagają, by przy zwrocie opakowania klient otrzymywał gotówkę. W przypadku otrzymania specjalnego bonu, np. w butelkomacie, klient powinien mieć możliwość łatwo go spieniężyć.

„To oznacza, że z bonem kaucyjnym klient ma prawo udać się do kasy sklepu, do którego należy automat i zażądać wypłaty pieniędzy. Sklep musi zapewnić możliwość realizacji bonu w formie pieniężnej i nie może uzależniać wypłaty od dokonania w nim zakupów” - zaznaczyło MKiŚ.

Hennig-Kloska: do końca roku okres próbny

Jak poinformowała na antenie Polsat News minister klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska, przez pierwsze trzy miesiące system kaucyjny będzie obowiązywał w formie przejściowej. Takie rozwiązanie ma pozwolić producentom na wymianę starych opakowań, a sklepom na wyprzedanie posiadanego towaru. Dodatkowo, sklepy zbierające opakowania w systemie kaucyjnym mają być specjalnie oznakowane.

„Dzisiaj jest wielki start, ale tak naprawdę system ruszy w 100 procentach z 1 stycznia nowego roku. Ten ostatni kwartał tego roku, te 3 miesiące daliśmy sobie na organizację systemu w sensie takim, że wszystkie napoje, które są w opakowaniach niebędących w systemie kaucyjnym dalej mogą być zbywane” – powiedziała minister Hennig-Kloska.

Jednocześnie Andrzej Gantner z Polskiej Federacji Producentów Żywności ocenił, że system kaucyjny osiągnie docelową efektywność dopiero w drugiej połowie przyszłego roku.

„Myślę, że najbliższe pół roku (...) to będzie czas docierania się systemu, docierania się rozwiązań technologicznych. Pewnie też niezbyt łatwy czas dla konsumentów, gdzie ten system jeszcze nie będzie taki wygodny (...), ani taki powszechny, jak wszyscy by chcieli” – ocenił ekspert.

[ZT]52748[/ZT]

System kaucyjny dotknie też samorządy

System kaucyjny budzi zainteresowanie nie tylko klientów i producentów, ale też samorządów. Część wielkich miast, jak np. Poznań, przygotowało na swojej stronie kampanię informacyjną na temat systemu. Jednocześnie magistrat zaznaczył, że miasto nie jest odpowiedzialne za prowadzenie systemu.

„System kaucyjny jest regulacją ogólnokrajową, wprowadzaną i nadzorowaną przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska. Gminy, czyli także Miasto Poznań, nie są odpowiedzialne za jego wdrożenie ani organizację. Szczegółowe informacje, materiały promujące rozwiązanie, a także najczęściej zadawane pytania i odpowiedzi można znaleźć na stronie internetowej ministerstwa” – czytamy na stronie UM Poznań.

Specjalną kampanię przygotowano też w Kielcach. Na dedykowanej stronie przygotowanej we współpracy z kieleckim magistratem mieszkańcy mogą dowiedzieć się, jak działa system i gdzie odebrać kaucję.

„Każdy mieszkaniec Kielc produkuje rocznie prawie 100 kilogramów odpadów nadających się do recyklingu. Naszą rolą jako samorządu jest zadbać, aby jak najmniejsza część tych odpadów trafiła na wysypisko. Dlatego dbamy o prawidłową segregację, intuicyjny system i szeroką dostępność pojemników” – powiedziała prezydentka Kielc Agata Wojda.

Prócz kampanii informacyjnych zachęcających mieszkańców do skorzystania z systemu, część samorządowców obawia się możliwych strat finansowych. W rozmowie z Serwisem Samorządowym PAP burmistrz Proszowic Grzegorz Cichy przekazał, że po wprowadzeniu systemu kaucyjnego część surowców może trafiać do podmiotów prywatnych, a nie jak dotychczas do gmin. To zdaniem burmistrza może doprowadzić do strat finansowych w samorządach i w konsekwencji – wzrost opłat dla mieszkańców.

„Mamy sygnały, że brak surowców wtórnych, które są wykorzystywane przez firmy, może spowodować wzrost opłat od mieszkańców, droższe usługi od tych, którzy te odpady zbierają. Na przykład jeżeli braknie butelek plastikowych czy butelek szklanych lub puszek po napojach, które w tej chwili są odzyskiwane, to ta usługa będzie mogła być droższa” – powiedział.

System kaucyjny w Polsce jest reakcją na unijne cele dotyczące zbiórki opakowań. Zgodnie z tymi regulacjami, w latach 2025-2028 poziom selektywnej zbiórki odpadów ma sięgnąć 77 proc. w przypadku butelek jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych (o pojemności do 3 l), metalowych puszek (o pojemności do 1 l) oraz butelek szklanych wielokrotnego użytku (o pojemności do 1,5 l). Od 2029 r. próg ten wzrośnie do 90 proc.

mc/ PAP/
 

[CGK]5249[/CGK]