Jak powstawał inowrocławski samorząd [Archiwalne zdjęcia i film]

MATERIAŁ ARCHIWALNY Z ROKU 2015

W najbliższych dniach przypada 25. rocznica powstania samorządu w Polsce. Także w Inowrocławiu ćwierć wieku temu kształtowały się zręby samorządności. Przypominamy, jak wyglądały pierwsze wybory samorządowe w naszym mieście.

8 marca 1990 roku Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uchwalił dwie ustawy - o samorządzie terytorialnym oraz Ordynacja wyborcza do rad gmin. Projekt senackiej Komisji Samorządu Terytorialnego przewidywał przywrócenie zlikwidowanego w 1950 roku samorządu terytorialnego, jednocześnie gwarantując mieszkańcom prawo do wyboru swoich reprezentantów w powszechnych i demokratycznych wyborach. Ustawa samorządowa uregulowała najważniejsze zasady funkcjonowania lokalnej administracji. Powszechnie uważa się ją za pierwszy polityczny sukces obozu "Solidarności" i zarazem początek transformacji ustrojowej w Polsce.

Decyzja rządu o przyspieszeniu terminu wyborów do samorządu terytorialnego przesądziła o kształcie i przebiegu kampanii wyborczej. Jednakże w Inowrocławiu kampania samorządowa rozpoczęła się praktycznie kilka dni po wyborach czerwcowych 1989 roku. 17 czerwca Krajowa Komisja Wykonawcza NSZZ Solidarność przyjęła uchwałę o zakończeniu działalności komitetów obywatelskich. W odpowiedzi na kontrowersyjne ustalenia w kierownictwie związku, w naszym mieście powołano Obywatelskie Porozumienie, którego sygnatariusze już w lipcu 1989 roku zapowiedzieli włączenie się w prace związane z przygotowaniami do przyszłych wyborów samorządowych w miastach i gminach regionu. Deklaracja członków Obywatelskiego Porozumienia (przekształconego w listopadzie w Porozumienie Obywatelskie) pogłębiła różnice wśród działaczy opozycji, co ostatecznie doprowadziło do dezintegracji obozu "Solidarności" w Inowrocławiu. Potwierdzeniem tego faktu było utworzenie w lutym 1990 roku Komitetu Obywatelskiego miasta Inowrocławia. Spory personalne, szczególnie widoczne w trakcie rywalizacji dwóch komitetów wyborczych o symbol związku w kampanii, uniemożliwiły utworzenie wspólnej listy - niespełna rok po czerwcowym sukcesie, ludzie "Solidarności" rywalizowali już nie z partią, lecz ze sobą.

Tempo i rozmach przemian w Polsce wpłynęły również na działalność polityczną środowisk skupionych wokół dawnej koalicji. W styczniu 1990 roku Polska Zjednoczona Partia Robotnicza zakończyła swoją działalność, co umożliwiło powołanie nowej partii Socjaldemokracji Rzeczypospolitej Polskiej. Reprezentanci tego ugrupowania, wspólnie z przedstawicielami kilku lewicowych organizacji, utworzyli w Inowrocławiu w marcu 1990 roku blok wyboczy - Demokratyczne Forum Wyborcze. W wyborach samorządowych 1990 roku wzięli również udział członkowie Stronnictwa Demokratycznego oraz Kujawskiego Stowarzyszenia Gospodarczego i Rady Osiedla Młodych Rąbin - Kujawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej. Ponadto sześć osób zdecydowało się kandydować do Rady Miejskiej Inowrocławia z list indywidualnych.

Wynik wyborów nie pozostawiał żadnych wątpliwości. Porozumienie Obywatelskie "Solidarność" i Komitet Obywatelski zdobyły łącznie 27 mandatów w 36-osobowej Radzie Miejskiej Inowrocławia. W nowej radzie znalazło się także ośmioro reprezentantów Demokratycznego Forum Wyborczego i jeden przedstawiciel Stronnictwa Demokratycznego. Przewodniczącą Rady Miejskiej Inowrocławia została Maria Sokołowska. Zwycięstwo w majowych wyborach nie oznaczało jednak gruntownych zmian w ratuszu. 19 członków klubu radnych Porozumienia Obywatelskiego nie potrafiło przeforsować kandydatury swojego lidera na urząd prezydenta miasta - funkcję tę objął dotychczasowy prezydent Jerzy Tokarski, który zarekomendował na stanowisko wiceprezydenta Jerzego Makowicza. Oprócz wymienionych w skład Zarządu Miasta weszli także: Maria Majewska, Zbigniew Monowid, Kazimierz Nalewajk, Zygmunt Płotka oraz Jan Koziorowski.

- Najpiękniejszy był ten pierwszy okres samorządu - pełen entuzjazmu, wiary i możliwości działania. Uczyliśmy się jako zapaleńcy, amatorzy w jakimś stopniu dopiero co wchodzący do polityki lokalnej. Ta szansa została w sposób optymalny wykorzystana. Myślę tu o wszystkich prezydentach, radnych. Tych 25 lat to był dobry czas dla Inowrocławia - podsumował ćwierćwiecze samorządności Ryszard Brejza, dzisiejszy prezydent Inowrocławia, w 1990 roku kandydat na radnego.

Tekst: Wojciech Gonera. Zdjęcia ze zbiorów autora. 

Film z archiwum NSZZ Solidarność w Inowrocławiu.