To jeden z najczęstszych urazów sportowych. Warto to przeczytać!

Więzadło krzyżowe przednie (z ang. ACL - anterior cruciate ligament) jest jedną z najczęściej uszkadzanych struktur stawu kolanowego podczas aktywności sportowej. Anatomicznie znajduje się ono wewnątrz stawu kolanowego, jednakże pokryte jest na swojej powierzchni błoną maziową co ma swoje implikacje w proces regeneracji.

Więzadło przyczepia się do wewnętrznej powierzchni kłykcia bocznego kości udowej a następnie biegnie skośnie w dół i przyśrodkowo, by osiągnąć swój końcowy przyczep w przedniej okolicy wyniosłości międzykłykciowej kości piszczelowej. ACL ogranicza wysunięcie przednie kości piszczelowej w stosunku do udowej oraz odpowiada za tzw. stabilność rotacyjną, poza tym, posiada liczne mechanoreceptory.

Ortopeda Inowrocław

Najczęściej do urazów dochodzi podczas takich sportów jak koszykówka, piłka nożna, rugby, gimnastyka a mechanizm uszkodzenia polega na skoślawieniu kolana z rotacją lub jego nagłym przeproście z rotacją. Charakterystyczną cechą zerwania ACL jest słyszalny dźwięk tzw. "trzasku" podczas urazu kolana. W ciągu kilku godzin zazwyczaj pojawia się obrzęk stawu kolanowego, krwiak. Podczas lokomocji występuje uczucie niestabilności kończyny. Dodatkowo, często występują uszkodzenia towarzyszące innych struktur stawu: łąkotek, więzadeł pobocznych, chrząstki stawowej, torby stawowej oraz pozostałych więzadeł i ścięgien. Diagnostyka uszkodzeń ACL jest oparta na badaniu fizykalnym wykonywanym przez lekarza oraz dodatkowych badaniach obrazowych, z których badanie rezonansu magnetycznego ma największą czułość oraz swoistość dla uszkodzeń ACL. Badanie ultrasonograficzne tylko w sposób pośredni może sugerować cechy uszkodzenia ACL.

[ZT]7931[/ZT]

Ocena zerwanego ACL w badaniach obrazowych jest niejednokrotnie trudna, ponieważ okres pomiędzy urazem a wykonaniem pełnej diagnostyki trwa kilka miesięcy, co traktuje się jako przewlekłe uszkodzenie więzadła i skutkuje to zmianami w jego morfologii np. przyrośnięcie kikuta fragmentu uszkodzonego ACL do więzadła krzyżowego tylnego (PCL) lub poniżej pierwotnego miejsca przyczepu do kości udowej. Dodatkowo charakterystyczną cechą ACL jest to, że po urazie i przerwaniu ciągłości więzadła obserwuje się upośledzoną odpowiedź regeneracyjną i często brak odpowiedniego procesu gojenia. Przyczyna słabej odpowiedzi regeneracyjnej jest nie do końca znana i istnieją teorie na temat ingerencji płynu stawowego, wraz ze wszystkimi znajdującymi się w nim substancjami, na kikuty więzadła, a także zmiany w metabolizmie komórkowym. Badania histopatologiczne wykazują brak tworzenia blizny, czyli łącznika z tkanki łącznej, w kikutach ACL po urazie, tak jak ma to miejsce w naprawie spontanicznej ścięgien i innych więzadeł.

Obecnie złotym standardem leczenia uszkodzeń ACL jest rekonstrukcja z użyciem własnych ścięgien zginaczy stawu kolanowego - ścięgno mięśnia smukłego oraz półścięgnistego, lub 1/3 środkowej więzadła rzepki. Pomimo dobrych wyników leczenia zdarzają się powikłania takie jak: zerwanie wszczepu, niedostateczna stabilizacja, dolegliwości bólowe w miejscu pobrania wszczepu, tendinopatia więzadła rzepki, a także wg ostatnich doniesień przyspieszony rozwój zmian zwyrodnieniowych w stawie kolanowym pomimo uzyskania stabilnego stawu kolanowego. Uważa się, że po zerwaniu ACL ryzyko wystąpienia zmian zwyrodnieniowych w ciągu 14 lat po urazie wynosi 78%, niezależnie od tego czy pacjenci przebyli rekonstrukcje ACL czy też nie. Dodatkowo podczas usuwania kikutów natywnego ACL usuwane są także zakończenia nerwowe biorące udział w istotnym mechanizmie propriocepcji. Mniej popularne metody rekonstrukcyjne to metody z użyciem przeszczepu z rozcięgna mięśnia czworogłowego, ścięgna Achillesa oraz tzw. syntetyczne grafty. Rehabilitacja i powrót do aktywności sportowej po rekonstrukcji ACL zajmuje zazwyczaj kilka miesięcy (w zależności od protokołu pooperacyjnego) a sporty wyczynowe dozwolone są zazwyczaj po roku od operacji.

Z tego powodu coraz większą popularnością cieszą się nierekonstrukcyjne techniki leczenia zerwania ACL, ponieważ są mniej inwazyjne i odtwarzają własne więzadło bez potrzeby pobierania przeszczepu. Ponadto dają szansę na redukcję i spowolnienie procesu zwyrodnieniowego stawu kolanowego. Pozwalają także na oszczędzenie kikutów natywnego ACL wraz z licznymi mechanoreceptorami i błyskawiczną rehabilitację oraz powrót do zdrowia i aktywności sportowej pacjenta.

Pierwotne szycie zerwanego ACL było historycznie wykonywane metodą na otwarto, a pacjenci mieli często liczne dodatkowe uszkodzenia stawu kolanowego przez co wyniki nie były satysfakcjonujące. Obecnie stosowane metody artroskopowego szycia ACL pozwalają na wzmocnienie szwu specjalną taśmą, pozwalającą na augmentację zespolenia i stworzenie środowiska dla powstania blizny, poza tym dodatkowo pozwalają na wczesną rehabilitację.