Opłatki wigilijne i siano na stole – tradycja i symbolika

Dzielenie się opłatkiem to jeden z najważniejszych zwyczajów związanych ze świętami Bożego Narodzenia w Polsce. To samo dotyczy sianka pod obrusem. Sprawdź, skąd się wzięły te tradycje i co oznaczają!

• Zwyczaj dzielenia się opłatkiem najbardziej rozpowszechnił się w Polsce i wśród Polonii, w innych krajach nie jest równie popularny.
• Produkcja opłatków wigilijnych jest regulowana przez prawo kanoniczne, a cały proces wymaga ścisłego przestrzegania receptury, by osiągnąć pożądane efekty.
• Wigilijne sianko z opłatkiem mają wiele znaczeń i ról, aczkolwiek niektóre z nich mogą być traktowane jako pogańskie przesądy.

Jak tłumaczy przedstawiciel firmy Oblatum, producenta opłatków – świąteczne wypieki przygotowuje się zgodnie z wytycznymi Kościoła i recepturą z XIX wieku. Jedyne składniki to czysta woda i pszenna mąka. Wigilijne opłatki często zdobi się biblijnymi motywami. Białymi płatkami chlebowymi dzielą się ludzie, a barwione, kolorowe warianty przeznaczone są dla zwierząt domowych i gospodarskich. W ten sposób rolnicy, hodowcy wyrażają swoją wdzięczność i rytualnie starają się o zdrowie oraz pomyślność.

Słowo opłatek pochodzi od łacińskiego oblatum, co oznacza „dar ofiarny”

Łamanie się specjalnym chlebem nawiązuje do ostatniej wieczerzy Chrystusa z apostołami. Wiele osób dołącza opłatki do pocztówek i listów z życzeniami, wysyłanymi tradycyjną pocztą. Taka przesyłka ląduje na wigilijnym stole na znak więzi z nieobecnymi. Spotkania świąteczne w większym gronie organizują firmy czy organizacje charytatywne. Dlatego producenci mają w swojej ofercie opłatki kopy – produkty zapakowane po 60 sztuk.

Opłatek symbolizuje najważniejsze wartości chrześcijańskie – miłość, przyjaźń, pojednanie, poświęcenie dla innych oraz Eucharystię. Zwykle dzielenie się arkuszami i składanie życzeń następuje po czytaniu Pisma Świętego i modlitwie, a przed wigilijną wieczerzą. Zestawy opłatków z sianem cieszą się dużą popularnością. Taki zakup pozwala przygotować dwa tradycyjne elementy wigilijnej kolacji jednocześnie.

Sianko pod obrusem ma przypominać o okolicznościach narodzin Jezusa

Jak wiele chrześcijańskich zwyczajów, tak i ten pochodzi z dawnych, zaadaptowanych przez Kościół wierzeń. Dawniej umieszczenie wysuszonych traw w różnych miejscach domostwa w czasie przesilenia zimowego miało zapewnić dostatek i przychylność duchów przodków. Dziś sianko wigilijne symbolizuje skromność, ubóstwo, błogosławieństwo i solidarność z biednymi.

W niektórych domach nadal żywy pozostaje zwyczaj wyciągania pojedynczych źdźbeł po kolacji – kolor i długość mają wskazywać, jak potoczą się kolejne tygodnie i miesiące. Wigilijne wróżby (a dla niektórych zabobony) z siana dotyczą m.in. spraw matrymonialnych, rodzinnych czy materialnych. Późniejsze nakarmienie zwierząt gospodarskich suszem spod świątecznego obrusu ma im zapewnić zdrowie przez cały następny rok.