Nie żyje legenda inowrocławskiej Solidarności. Odszedł Zbigniew Gedowski

• „Dyktator” o gołębim sercu. Nie żyje Zbigniew Gedowski.

• Należał do osób, które nie bały się głośno protestować przeciwko dyktaturze i domagać się prawa do niezależnej działalności związkowej.

Zaraz po podpisaniu porozumień sierpniowych 1980 r. uczestniczył w procesie odnowy społecznej, szybko stał się jednym z najbardziej rozpoznawalnych reprezentantów ruchu solidarnościowego w Inowrocławiu. Był konsekwentny i nieustępliwy, zwłaszcza podczas negocjacji prowadzonych w trakcie „karnawału” przez NSZZ „Solidarność” z przedstawicielami władz lokalnych oraz PZPR.

Jednocześnie ten związkowy „dyktator”, bo tak nazywali go współpracownicy, miał gołębie serce i do końca życia pozostał wrażliwy na ludzką krzywdę. Zmarł Zbigniew Gedowski, legenda inowrocławskiej opozycji antykomunistycznej z lat 80. ubiegłego wieku.

Urodził się 22 stycznia 1951 r. w Inowrocławiu. Do historii przeszedł jako jeden z organizatorów struktur NSZZ „Solidarność” w Inowrocławskich Zakładach Metalowych „Inoterma-Domogos” oraz zebrania założycielskiego Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego NSZZ „Solidarność”, które odbyło się 11 października 1980 r.

Na początku został członkiem zespołu do spraw postulatów i występujących nieprawidłowości, ale po kilku tygodniach powierzono mu stanowisko przewodniczącego MKZ. Uporządkował sprawy finansowe, doprowadził do wyremontowania lokalu związkowego, ale przede wszystkim skupił się na rozwoju niezależnej działalności związkowej wśród młodzieży, a także rolników.

Zbigniew Gedowski był bliskim współpracownikiem NSZZ „Solidarność Chłopska” i NSZZ RI „Solidarność”. To właśnie z jego inicjatywy rolnicy i przedstawiciele NSZZ „Solidarność” 22 stycznia 1981 r. zablokowali ul. Fornalskiej (dzisiaj ul. Biskupa Antoniego Laubitza), a także rozpoczęli przygotowania do przeprowadzenia strajku głodowego w kościele Zwiastowania Najświętszej Maryi Pannie (ten protest ostatecznie odwołano).

Uczestniczył on także w ogólnopolskim strajku rolników w siedzibie WK ZSL w Bydgoszczy (16 III – 17 IV 1981 r.), zaś podczas protestu głodowego zorganizowanego przez NSZZ RI „Solidarność” w inowrocławskiej siedzibie ZSL (16–17 IV 1981 r.) był rzecznikiem strajkujących. Bez wątpienia również i on miał swój udział w jednym z największych sukcesów strony opozycyjnej osiągniętych podczas szesnastu miesięcy „karnawału wolności”, czyli rejestracji rolniczego związku zawodowego.

Na zdjęciu: Wybory do władz NSZZ „Solidarność” w Hucie Szkła Gospodarczego „Irena”, 7 grudnia 1981 r. Czwarty od lewej Zbigniew Gedowski.

Chociaż Zbigniew Gedowski w krótkim czasie doprowadził do rozwoju ruchu związkowego w mieście, z czasem rządy „silnej ręki” zaczęli krytykować jego współpracownicy z MKZ, nadając mu zresztą przydomek „dyktator”. Zachował on jednak kontrolę nad organizacją aż do czasu zorganizowania walnego zebrania działaczy „Solidarności” z Inowrocławia w lipcu 1981 r. Nie otrzymał wówczas mandatu delegata, przez co nie mógł uczestniczyć w rywalizacji o przywództwo w Oddziale NSZZ „Solidarność”. Pozostał aktywnym opozycjonistą, związał się z rolniczą „Solidarnością”, z którą współpracował aż do 13 grudnia 1981 r. Wziął udział m.in. w głośnej akcji zaorania ziemi należącej do RSP „Zgoda” i PGR Kruśliwiec (23 VIII 1981 r.).

Działalnością Zbigniewa Gedowskiego od początku interesowała się Służba Bezpieczeństwa. Funkcjonariusze bezpieki rozpracowywali go w ramach dwóch spraw operacyjnego sprawdzenia: krypt. „Zdrój” (wszczętej we wrześniu 1980 r. w związku z rozpoczęciem strajku w „Domgosie”) oraz „Pogromca”, założonej w lutym 1981 r. Przewodniczący inowrocławskiego MKZ był jednym z pierwszych działaczy „Solidarności” zatrzymanych wieczorem 12 grudnia 1981 r. i następnie przewiezionych do Ośrodka Odosobnienia dla Internowanych w Potulicach, który Zbigniew Gedowski opuścił 9 marca 1982 r.

Po odzyskaniu wolności rozpoczął działalność w podziemiu antykomunistycznym. Związał się z działaczami niepodległościowej organizacji Ogólnopolskiego Komitetu Oporu Rolników „Solidarność”, m.in. wspólnie z Witoldem Hatką wziął udział w rekolekcjach dla rolników w klasztorze Karmelitów Bosych w Czernej k. Krakowa. W połowie 1982 r. zaczął się ukrywać. Po ujawnieniu się w kwietniu 1983 r. został aresztowany, a następnie zmuszony do zapłacenia odszkodowania na rzecz RSP „Zgoda” w związku z akcją protestacyjną zorganizowaną 23 VIII 1981 r.

W 1983 r. wyemigrował do USA, gdzie zaangażował się w działalność polonijną. W 2006 r. wrócił do Polski i niemal natychmiast stał się niezwykle aktywnym doradcą związków zawodowych, szczególnie w Inowrocławskich Kopalni Soli „Solino” S. A., w której to spółce współorganizował akcje protestacyjne. Chętnie uczestniczył w uroczystościach patriotycznych i związkowych. Zaledwie kilka dni temu, 16 kwietnia 1981 r., wziął udział w obchodach 43. rocznicy strajku głodowego w Inowrocławiu.

Na zdjęciu powyżej: Spotkanie w Instytucie Prymasa Józefa Glempa w Inowrocławiu. Od lewej: Alfred Krysiak, Teresa Kwiatkowska, ks. Ryszard Pruczkowski, Waldemar Kwiatkowski, Zbigniew Gedowski i Jan Rulewski, 3 czerwca 2016 r.

Na zdjęciu: Zbigniew Gedowski i Sławomir Łukasiewicz podczas spotkania w Łojewie zorganizowanego z okazji 37. rocznicy powstania „Solidarności”, 31 sierpnia 2017 r.

Cześć Jego Pamięci!

Tekst: Wojciech Gonera