Ochrona przedemerytalna - kogo i kiedy obejmuje?

Ochrona przedemerytalna to zbiór praw pracownika, któremu niewiele brakuje do przejścia na emeryturę. Dzięki tej ochronie może spokojnie przepracować ostatnie lata przed osiągnięciem wieku emerytalnego. Jest chroniony przed zwolnieniem czy pogorszeniem warunków pracy i płacy. Warto poznać zasady ochrony przedemerytalnej, by jako pracownik mieć świadomość własnych praw i przywilejów.

Komu przysługuje ochrona przedemerytalna?

Okres ochronny dotyczy pracowników zatrudnionych na umowę o pracę, którym brakuje mniej niż 4 lat do osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego. Obecnie wiek ten wynosi dla mężczyzn 65 lat, a dla kobiet 60 lat. Jak więc łatwo policzyć, ochrona przysługuje kobietom od osiągnięcia 56 lat, a mężczyznom – 61 lat. W niektórych zawodach związanych z pracą w trudnych warunkach wiek emerytalny jest inny – granica jest niższa.
Definicję pracownika zawiera Kodeks pracy. Zgodnie z jego przepisami będzie to osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Przejawia się pewna niekonsekwencja przepisów w tym zakresie, należy je jednak analizować dokładnie. Okaże się bowiem, że powołanie i inne formy zatrudnienia również zapewniają pracownikom ochronę przedemerytalną.

Zasady ochrony przedemerytalnej

Ochrona przedemerytalna pracownika zakłada, że jeżeli brakuje mu maksymalnie 4 lat do osiągnięcia wieku emerytalnego, to nie może mu zostać wypowiedziana umowa o pracę (jeżeli w okresie jej zawarcia może osiągnąć ten wiek). Umowa może być na czas nieokreślony, ale też określony czy nawet na okres próbny. Warto jednak pamiętać, że nic nie stoi na przeszkodzie, by pracownik taki zawarł z pracodawcą porozumienie stron w związku z planowanym rozwiązaniem umowy. Możliwe jest też nadal zwolnienie dyscyplinarne.
Może też zdarzyć się sytuacja, że danej osobie brakuje nie więcej niż 4 lat do emerytury, ale nie posiada odpowiedniego stażu pracy (ani nie będzie go posiadać na moment osiągnięcia wieku emerytalnego). W tej sytuacji ochrona przedemerytalna nie występuje. Okresy stażu pracy, o których mowa, to odpowiednio 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.
Jak już wiadomo, ochrona gwarantuje pracownikowi stabilność zatrudnienia. Jeśli umowa zostałaby mu wypowiedziana mimo zakazu, może wnieść odwołanie do sądu pracy. W nim może zażądać:

• uznania wypowiedzenia za bezskuteczne bądź przywrócenia do pracy – jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu albo
• odszkodowania.

Koniec ochrony przedemerytalnej

Ochrona taka kończy się, gdy pracownik osiąga wiek emerytalny – bowiem jest to sytuacja jednorazowa. Jeżeli emeryt nadal pracuje, jego ochrona ustaje. Warto też pamiętać, że przepisy o ochronie (art. 39 Kodeksu pracy) nie obowiązują w pewnych sytuacjach, a mianowicie:

• gdy pracownik uzyska prawo do renty z powodu całkowitej niezdolności do pracy,
• gdy pracodawca ogłosi upadłość lub likwidację,
• gdy warunki pracy lub płacy wypowiedziano z powodu wprowadzenia nowych zasad wynagradzania albo utraty zdolności do wykonywania dotychczasowej pracy (z powodu stanu zdrowia lub braku uprawnień).

Jak więc widać, mimo że ochrona przedemerytalna jest powszechnie znana, przepisy zakładają różne wyjątki od jej stosowania lub przepisy szczególne. Istotne są też przepisy przejściowe dotyczące zmian wieku emerytalnego. Gdy mamy wątpliwości w tych kwestiach, warto udać się po pomoc do prawnika – najlepiej specjalisty z zakresu prawa pracy. Wówczas dowiemy się wszystkiego rzetelnie i zyskamy pewność co do naszej konkretnej sytuacji.